8 marca w kilkudziesięciu krajach świata jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Kobiet. Został ustanowiony w 1910 roku w Kopenhadze przez socjalistki, jako wyraz szacunku dla ofiar walki o równouprawnienie płci, w tym o przyznanie kobietom praw wyborczych.
W Polsce po przemianach ustrojowych 1989 roku święto straciło na znaczeniu, pozostał jednak zwyczaj składania życzeń, obdarowywania kwiatami i upominkami. Centralne obchody zostały zniesione w 1993 roku. Później odbywały się manifestacje połączone z happeningami, organizowane przez feministki.
Fot. Krzysztof Filmanowicz
Dzień Kobiet był popularny w okresie PRL, obowiązkowo obchodzono go w szkołach i zakładach pracy. Organizowano okolicznościowe akademie, były przemówienia, toasty i prezenty. Panie otrzymywały głównie rzeczy, których brakowało w sklepach, jak rajstopy, mydło, kawa czy herbata. Propagandowe artykuły w prasie oraz utrzymane w podobnej stylistyce materiały radiowe i telewizyjne, przypominały obywatelom o wielkich ideach socjalizmu. W drugiej połowie lat 60. i później media w lżejszej formie podejmowały temat, w Polskim Radiu emitowano audycje poświęcone na przykład twórczości kobiet, i ogłaszano wynik plebiscytu na Warszawiankę Roku.
Dzień Kobiet na świecie
Na świecie pierwszy raz obchodzono Dzień Kobiet nieformalnie w 1909 roku w Stanach Zjednoczonych. Z kolei, jako międzynarodowe święto, był po raz pierwszy obchodzony 19 marca 1911 roku w Austrii, Danii, Niemczech i Szwajcarii. Domagano się wtedy prawa kobiet do głosowania i obejmowania stanowisk publicznych, a także – do pracy i szkoleń zawodowych oraz zaprzestania dyskryminacji. Żądano, aby pracodawcy byli zobowiązani do zapewnienia zatrudnionym kobietom bezpiecznych warunków pracy. 25 marca 1911 roku doszło do tragedii w nowojorskiej fabryce tekstyliów Triangle Shirtwaist. Podczas pożaru, który wybuchł na 9 piętrze budynku, zginęło 146 osób. Były wśród nich 123 kobiety i 23 mężczyzn. Ofiar można było uniknąć, gdyby właściciele fabryki zadbali o więcej, niż jedno wyjście ewakuacyjne, zainstalowali zraszacze i organizowali ćwiczenia przeciwpożarowe.
Pierwowzór Dnia Kobiet
Za pierwowzór Dnia Kobiet można uważać Matronalia, obchodzone w starożytnym Rzymie. Było to święto przypadające w pierwszym tygodniu marca, związane z początkiem nowego roku, macierzyństwem i płodnością. Z tej okazji mężowie obdarowywali swoje żony prezentami i spełniali ich życzenia.
A pojutrze…
W Polsce istnieje nieformalny zwyczaj obchodzenia Dnia Mężczyzn. Przypada on 10 marca, kiedy w Kościele katolickim w Polsce dawniej wspominano 40. św. Męczenników z Sebasty. W kilkunastu krajach od 1999 roku – 19 listopada – jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Mężczyzn.