Józef Franczak pseudonim „Lalek”, był ostatnim, poległym w boju, żołnierzem niepodległościowego podziemia. Walczył na Lubelszczyźnie, w oddziale kapitana Zdzisława Brońskiego „Uskoka”. Po jego śmierci Franczak ukrywał się przez 14 lat. W tym czasie brał udział w akcjach bojowych oddziału podporucznika Stanisława Kuchciewicza „Wiktora”. 21 października 1963 roku w wyniku zdrady został otoczony przez ZOMO i zginął w obławie pod Piaskami. Zadenuncjował go Stanisław Mazur, brat stryjeczny jego żony, który był tajnym współpracownikiem bezpieki. Do 1963 roku ukrywał się, korzystając z uprzejmości okolicznych gospodarzy i często zmieniał miejsce pobytu. Henryk Wójcik opowiadał (2014), jak wyglądała kryjówka „Lalka” u jego ciotki:
Marek Franczak, syn „Lalka”, wspominał (2013), że ojciec miał propozycje ujawnienia się, ale nie skorzystał z nich:
W 1963 roku zwłoki Józefa Franczaka po dekapitacji zostały pochowane w bezimiennej mogile na cmentarzu komunalnym w Lublinie. Kilka dni później rodzina potajemnie przeniosła, pozbawione głowy ciało, i złożyła je w grobie. Czaszkę Józefa Franczaka odnaleziono dopiero w 2015 roku w zbiorach Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Trzeci pogrzeb „Lalka” odbył 26 marca tego samego roku. Homilię podczas mszy w archikatedrze lubelskiej wygłosił proboszcz parafii garnizonowej, ksiądz major Andrzej Piersiak:
W 2008 roku Józef Franczak został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W Parku Jordana w Krakowie, w panteonie zasłużonych Polaków, w 2016 roku zostało odsłonięto popiersie Józefa Franczaka. Na motywach historii jego walki i życia, w 2017 roku powstał film fabularny zatytułowany „Wyklęty” w reżyserii Konrada Łęckiego.